Dù thích hay không, bất cứ khi nào đi công tác nước ngoài, bạn sẽ cần phải chú ý nhiều đến sự khác biệt văn hoá. Đối với tôi, đây là điều khiến cho việc đi công tác nước ngoài trở nên thú vị. Mỗi nước có thể rất khác nhau về mặt văn hoá, do đó tôi sẽ cần phải luôn sẵn sàng để tránh bất cứ sai lầm nào (chẳng hạn như bắt tay hoặc bàn về chủ đề không nên nói) vốn có thể làm tổn hại đến kết quả cuộc họp của tôi hoặc làm gián đoạn một mối quan hệ trong công việc mà tôi đang cố gầy dựng nên.
Ví dụ như, những người đến Bồ Đào Nha công tác nên nhận thức rằng người Bồ Đào Nha có thể khá kín đáo và thường tránh đối đầu và nói thẳng. Thay vào đó, chúng ta cần phải kiên nhẫn và phân tích lời nói cũng như ý định chung của đối tác. Tốt nhất là nên tránh bàn luận chính trị hoặc tôn giáo, mà hãy nói về bóng đá, ẩm thực, rượu vang, hoặc về gia đình.
Để giúp cho người du lịch công tác tránh những vấn đề văn hoá khi đến Bồ Đào Nha, tôi đã dành thời gian để phỏng vấn Gayle Cotton, tác giả của cuốn “Bày tỏ mọi điều với Mọi người và ở Mọi nơi: 5 Chìa khoá dẫn đến Thành công Giao tiếp liên Văn hoá” (Say Anything to Anyone, Anywhere: 5 Keys To Successful Cross-Cultural Communication). Cô Cotton là tác giả của cuốn sách bán chạy này. Cô Cotton cũng là một diễn giả xuất sắc và là một chuyên gia được công nhận về việc giao tiếp liên văn hoá. Cô cũng là Chủ tịch của tập đoàn Circles Of Excellence (Hội những người xuất sắc), và đã nhiều lần có mặt trên nhiều kênh truyền hình, bao gồm: NBC News, BBC News, PBS, Good Morning America, PM Magazine, PM Northwest, và Pacific Report.
Giá trị của việc chú ý đến khoảng cách văn hoá
Tôi đã từng đi nhiều chuyến công tác trong nước Mỹ. Nhưng khi tôi đi công tác ra nước ngoài, một trong số những điều mà tôi chắc chắn phải làm là hiểu biết về các quy tắc về văn hoá để tránh phạm sai lầm trong các cuộc họp hoặc đàm phán. Những người đi công tác nước ngoài có kế hoạch đến nhiều nước khác nhau cũng nên cân nhắc về các yếu tố khác biệt văn hoá mà họ có thể sẽ gặp phải. Để có cái nhìn bao quát hoàn hảo về tác động của những rủi ro về mặt văn hoá đối với việc công tác nước ngoài, xin hãy đọc qua phần phỏng vấn của tôi với cô Cotton về việc làm thế nào để những người công tác nước ngoài hiểu về khoảng cách văn hoá.
Những người đi công tác xuyên khắp thế giới đi đến những nước khác ngoài Bồ Đào Nha cũng nên tham khảo bất cứ bài viết nào có liên quan đến Khoảng cách Văn hoá khi Công tác Nước ngoài trên trang About.com về những quốc gia cụ thể mà họ có thể sẽ đến, bao gồm: Chile, Israel, Úc, Hy Lạp, Canada, Đan Mạch, Jordan, Mexico, Na Uy, Phần Lan, Áo, và Ai Cập.
Tổng quan về Bồ Đào Nha
Bồ Đào Nha được chính thức biết đến là Cộng hoà Bồ Đào Nha, nằm trên bán đảo Iberia, phía dưới Tây Ban Nha. Đất nước này có một nền kinh tế phát triển và mức sống cao. Bồ Đào Nha cũng là một thành viên của Liên minh châu Âu. Thủ đô là Lisbon.
Mặc dù tôi chưa từng đến Bồ Đào Nha, tôi vẫn luôn muốn đến nơi đó, chủ yếu là vì bộ phim Casablanca. Trong phim này - Humphrey Bogart và Ingrid Bergman thủ vai người tị nạn từ Đệ nhị Thế chiến đang cố gắng tìm đường đến Lisbon. Từ đây, những người tị nạn hi vọng có thể đến được Hoa Kỳ hoặc những quốc gia tự do khác. Trong suốt cảnh gây cấn cuối cùng của bộ phim, Bogart gạt Ingrid Bergman đi lên chuyến bay đến Lisbon với chồng cô ta, thay vì ông ấy. Thay vào đó, Bogart đã tìm lại được cuộc đời của mình với Louie, Cảnh sát trưởng, khi họ cùng nhau tham gia Quân đoàn Pháp Hải ngoại.
Trong khi một chuyến công tác đến Bồ Đào Nha ngày nay có thể không gây hào hứng lắm đối với nhiều người, thủ đô Lisbon và đất nước này vẫn luôn là những địa điểm công tác nhộn nhịp. Những người công tác nước ngoài đủ may mắn để dừng chân lại Bồ Đào Nha chắc chắn nên dành một vài ngày để kéo dài chuyến đi và dành một chút ngày nghỉ để khám phá. Tôi cũng sẽ nhắc đến một số mẹo du lịch ở cuối bài.
Xin cô cho biết về những kinh nghiệm khi đến công tác tại Bồ Đào Nha?
Trong văn hoá Bồ Đào Nha, việc giao tiếp thường khá thân mật, tuy nhiên vẫn còn lịch sự hơn ở Mỹ khi gặp lần đầu. Tốt nhất là bạn vẫn nên khởi đầu thật tế nhị, rồi sau đó mới làm quen với một lối sống tự nhiên hơn khi mối quan hệ phát triển dần.
Khi công tác tại Bồ Đào Nha, bạn có thể nhận thấy rằng phần lớn mọi người sẽ dùng tiếng Anh để liên lạc trong công việc. Họ cũng hiểu tiếng Tây Ban Nha kha khá, thế nhưng, người nói tiếng Tây Ban Nha không nhất thiết phải hiểu tiếng Bồ, bởi vì việc phát âm cực kỳ khó khăn.
Mọi người thường hay bắt tay khi gặp nhau, và trao đổi danh thiếp trong lần gặp đầu tiên.
Phát triển một mối quan hệ cá nhân là cực kỳ quan trọng trong kinh doanh và thường sẽ là một yếu tố cũng quan trọng không kém sản phẩm hoặc dịch vụ mà bạn mang lại đến khách hàng.
Nhìn chung, người Bồ Đào Nha thoải mái hơn về phép lịch sự và hành vi nơi công cộng, tuy nhiên việc vươn vai được cho là bất lịch sự. Nói chung, cư xử lịch thiệp và tế nhị là những gì quan trọng.
Không nên đi thẳng vào vấn đề công việc ngay tức thì. Trước hết nên trò chuyện xã giao về công việc nói chung, về bóng đá, thời tiết, hoặc về bản thân bạn và gia đình.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về đối tác làm ăn, hãy mời họ uống cà phê, ăn trưa hoặc tối. Đây sẽ là thời gian hoàn hảo cho việc giao tiếp, do đó không nên nhắc đến vấn đề công việc trừ khi họ nói trước.
Người Bồ Đào Nha khá là kín đáo và hay tránh đối đầu hoặc nói thẳng. Bạn có thể sẽ cảm thấy khó mà nhận được câu trả lời cho mọi câu hỏi của bạn. Cố gắng tìm thông tin bằng cách phân tích lời nói được đưa ra.
Những cuộc họp thường kéo dài, và không nhất thiết phải theo lịch trình hoặc chương trình làm việc. Hãy thật tập trung một cách khéo léo vào buổi thảo luận hoặc khi đi đến kết luận, nhưng vẫn cho phép người khác cơ hội để thể hiện suy nghĩ.
Người Bồ Đào Nha có thói quen cố gắng không làm người khác phật lòng, vốn dẫn đến xu hướng là họ sẽ nói những gì bạn muốn nghe. Vì vậy hãy đảm bảo rằng bạn có được thông tin chi tiết của vấn đề bạn muốn.
Nói chúng, mọi người sẽ luôn sẵn lòng học hỏi và tiếp thu. Họ cũng sẽ tôn trọng và ngưỡng mộ đối với những phương pháp và loại hình kinh tế tiên tiến. Bạn sẽ nhận ra rằng mọi người rất sáng tạo và luôn khát khao được giải quyết vấn đề và thích nghi với hoàn cảnh.
Tinh thần làm việc nhóm có thể không mạnh bằng một số nền văn hoá khác, bởi vì người Bồ Đào Nha không thích đối đầu với cấp trên. Họ cũng có xu hướng ưu tiên phân tích lợi ích cá nhân của mình trong các hoạt động nghề nghiệp, vì vậy bạn nên trang bị cho mình khả năng hiểu được động lực thật sự của đồng nghiệp.
Yếu tố môi trường quan trọng nhất đó là sự quan liêu và hệ thống công lý pháp luật yếu kém. Luật lao động rất hà khắc, và ở đây tồn tại một loại văn hoá mà trong đó chính phủ thường tham gia vào những chính sách tập thể và trong công việc.
Các doanh nhân người Bồ Đào Nha là chuyên gia trong việc đối phó với những vấn đề cấp bách. Sẽ luôn có một ai đó tìm ra phương pháp sáng tạo để xử lý vấn đề. Đôi khi giải pháp có thể sẽ không hoàn toàn thoả đáng, nhưng ít nhất sẽ luôn có giải pháp.
Ngoài ra, trên giấy tờ sẽ luôn luôn cần có sự nhất trí và cam kết của mọi người, kể cả khi đó là một email xác nhận đi chăng nữa.
5 mẹo nhỏ then chốt cho việc giao tiếp
- Bóng đá là chủ đề ưa thích của đông đảo dân chúng Bồ Đào nha
- Ẩm thực và rượu vang, đặc biệt là rượu của nước họ, luôn thích hợp cho một buổi nói chuyện hoàn hảo.
- Hoàn toàn không sao khi nói về gia đình, nhà cửa, và con cái của bạn.
- Hiểu biết về văn hoá, âm nhạc, và văn học Bồ Đào Nha luôn được trân trọng.
- Người Bồ Đào Nha rất ưa thích du lịch, lịch sử, và kiến trúc.
5 Điều cấm kỵ trong giao tiếp
- Tránh bàn về tôn giáo
- Tốt nhất là không nói về chính trị.
- Tài chính và lương bổng cá nhân được xem là chuyện riêng tư
- Tránh khen quá mức, hoặc bạn sẽ bị cho là không chân thành – nhất là trong buổi đầu của một mối quan hệ
- Thể thao, ngoài bóng đá ra, ít được đón nhận bởi một số người Bồ Đào Nha.
Những điều cần biết về việc đưa quyết định hoặc quy trình đàm phán
- Đối với việc đàm phán, điều quan trọng là bạn phải kiên nhẫn và sẵn lòng truyền đạt thông điệp rõ ràng đến đối tác.
- Địa vị khá là quan trọng đối với người Bồ Đào Nha. Việc sử dụng những chức danh học vị rất phổ biến. Chức danh trong công việc và cấp bậc ít quan trọng hơn, mặc dù trong công việc người đi làm cần nhận biết cấp bậc công tác và ai là người ra quyết định.
- Hãy đảm bảo rằng bạn nhận biết rõ về thời hạn hoàn thành công việc và thước đo năng lực. “Ngày mai” và “tuần tới” là những thuật ngữ mang tính tương đối trong tiếng Bồ. Bạn sẽ phải xác nhận thời hạn hoàn thành công việc trước khi thời hạn này đến và qua đi.
- Người Bồ Đào Nha mong muốn sự thỏa thuận mà ở đó cả hai bên cùng có lợi. Họ sẽ cảm thấy không thoải mái với những vị trí gây cạnh tranh cao.
Cô có kinh nghiệm nào muốn chia sẻ đến phụ nữ không?
Phụ nữ thường không gặp phải nhiều vấn đề gì trong công việc tại Bồ Đào Nha.
Cô có kinh nghiệm về cử chỉ không?
- Mọi người đứng gần vào nhau khi nói chuyện hơn là ở Bắc Mỹ hoặc Bắc Âu, và nhìn vào mắt người đối diện tốt hơn.
- Có nhiều hành động như chạm tay hoặc bàn tay trong quá trình bắt tay làm quen hơn là ở Bắc Âu hoặc Mỹ.
Những gì nên làm sau chuyến công tác
Nếu bạn đã được đến Bồ Đào Nha để công tác, đừng rời đi nhanh quá. Hãy dành một đến hai ngày để viếng thăm nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng của đất nước. Có rất nhiều lựa chọn cho những ai công tác xa muốn được kéo dài chuyến đi của họ và trải nghiệm một số những địa điểm kỳ thú và cảm giác tuyệt vời tại Bồ Đào Nha. Ví dụ như, khi đang ở Bồ Đào Nha, hãy nếm thử một số dòng rượu Porto, đặc sản của nước này. Rượu vang Porto là một trong những mặt hàng xuất khẩu lớn nhất, và là một lựa chọn tuyệt vời sau bữa tối. Do đó, hãy viếng thăm thành phố Porto, vốn là thánh địa của dòng rượu này.
Những người đi công tác nước ngoài cũng muốn đảm bảo rằng họ sẽ đến Lisbon, nếu như cuộc họp không đưa họ đến đó. Với việc giải trí, bạn nên thưởng thức một chút nhạc Fado. Nhạc Fado là nhạc dân ca của Bồ Đào Nha, và nội dung có thể hân hoan hoặc sầu thương. Cuối cùng, bạn cũng nên cân nhắc đến những bãi biển xinh đẹp tại miền Nam Bồ Đào Nha, tại vùng Algarve.
